در پی ناآرامی‌های اخیر در عراق، شیخ عبدالمهدی کربلایی، یکی از سخنگویان آیت‌الله سیستانی در نماز جمعه این هفته، انتقادهای تندی به ریخته شدن خون مردم کرده است. در حالی که دولت اعلام می‌کند که عواملی مشکوک در میان معترضان به سمت مردم و مأموران تیراندازی می‌کنند، اما سخنگوی آیت‌الله سیستانی این سخن را قابل قبول ندانسته و دولت عراق را در این زمینه مسئول اصلی عنوان کرده است. موضع آیت‌الله سیستانی همواره نشان از درایت و تدبیر این مرجع شیعه می‌دهد. وی در حوادث اخیر نیز جانب مردم را گرفته و اعتراضات مردمی را محکوم نکرده است.
آقای سیستانی نخستین بار در جریان انتفاضه شعبانیه بود که با درایت جان عده‌ای را نجات داد. ماجرا از این قرار بود که در سال ۱۹۹۱ قیامی علیه رژیم بعث عراق به وقوع پیوست. حزب بعث به مقابله با این قیام برخاست و آیت‌الله سید ابوالقاسم خویی را با فشار و اصرار به نزد صدام حسین بردند و آیت‌الله سیستانی را نیز بازداشت کردند. سید محسن خلخالی که پدرش از همراهان آیت‌الله خویی و مقررّ درس ایشان بود، ماجرا را این‌گونه نقل کرده است: «... در جریان انتفاضه، برادرم سید امین را با آقای سیستانی به همراه ۱۹ نفر دیگر دستگیر کردند. تحقیقات را از سید امین شروع کرده بودند. ایشان گفته بود: می‌دانید چه کسی را گرفته‌اید؟ گفتند چه کسی؟ گفته بود جانشین آقای خویی، یعنی آقای سیستانی را. گفتند اگر ایشان این اعمال را استنکار کند، بقیه را آزاد می‌کنیم. ایشان این کار را کرد، صحبت کرد. سید برای حفظ جان این افراد این کار را کرد و بحمدالله آنها آزاد شدند».[۱] آیت‌الله سیستانی در آن زمان که هنوز زعامت شیعیان را به عهده نداشت، تدبیری کرده و جان همراهان را نجات داده بود. این از نخستین درایت‌هایی بود که سید به کار بست و از خشونتِ بیشتر مانع شد و آتش خشونت را فرو نشاند.
آیت‌الله سیستانی در موارد متعدد دیگری، تدبیر کرده و از خشونت‌های ناروا پرهیز داده است. در دوران پس از سقوط صدام بود که نامه‌های مکرّری به بیت آیت‌الله نوشته می‌شد و از ایشان می‌پرسیدند که در این دوره آشوب پس از صدام، آیا اجازه حمل سلاح می‌دهید؟ آیت‌الله سیستانی نهیب داده و این‌گونه حکم داده بود که: «به هیچ روی حمل سلاح روا نیست؛ چرا که آتش آشوب را شعله‌ور می‌کند». در آن زمان برخی از شیعیان درخواست حکم جهاد کرده بودند تا خود به مبارزه اقدام کنند. آیت‌الله در آن زمان هم حکم داده بود که فقط نیروهایی که مسئولیت ایجاد امنیت دارند، می‌بایست ایجاد آرامش را بر عهده بگیرند. وی با این موضع خود عنوان کرده بود که هیچ‌گونه موافقتی با نیروهای غیرنظامی مسلّح ندارد.
توجه آیت‌الله سیستانی همواره بر این بوده تا با وضع قوانین، و عمل به آن، درایت و تدبیر در عراق حاکم شود. زمانی که مشتاقان زیارت حرم به ایشان نامه نوشته و گفته بودند که به دلیل صعوبت راه‌های قانونی، آیا رواست که به نحو غیرقانونی و غیررسمی مشرف شویم؟ آیت‌الله پاسخ داده بود که ورود به خاک عراق از راه‌های غیررسمی حرام و هر وجهی که در این رابطه اخذ می‌شود، نیز حرام است.[۲]
پس از سرنگونی حزب بعث نیز آیت‌الله سیستانی بر لزوم توجه به شیوه‌های قانونی در محاکمه افراد تأکید می‌کند. از ایشان پرسش شده بود که آیا به‌صرف اینکه کسی عضو برجسته حزب سابق بعث بوده، برای جواز قتل وی کافی است؟ آیت‌الله پاسخ می‌گوید: کفایت نمی‌کند، مسائلی از این قبیل منوط به رأی دادگاه قانونی است و باید تا برپایی آن صبر کرد. ایشان حتی درباره افرادی که همکاری با رژیم بعث کرده‌اند هم حکم می‌کند که حتی افشای نامشان جایز نیست و باید به واسطه مراجع قانونی محاکمه شوند.
پس از ورود نیروهای آمریکایی به عراق نیز درایت آیت‌الله سیستانی بود که از خونریزی‌های بیشتر مانع می‌شد. در آن زمان جریانی مسلحانه از شیعیان به مقابله با حضور آمریکایی‌ها برخاست. مقتدی صدر در رأس این جریان بود. زمانی که نیروهای صدر در حرم حضرت علی (ع) تجمع کرده بودند و نیروهای آمریکایی قصد کشتار آنها را داشته‌اند، آیت‌الله سیستانی خیل عظیم شیعیان را به نجف کشاند و نیروهای مقتدی را نجات داد و غائله‌ای که می‌رفت هم به هتک حُرمت حرم علوی بینجامد و هم خون‌های بسیاری ریخته شود، با درایت آیت‌الله، به سلامت و مدارا خاتمه یافت.
مواجهه آیت‌الله سیستانی با اهل سنت نیز نشان از رویکرد ایشان به عدم خشونت می‌دهد. در دوران آشوب عراق بود که از دفتر آیت‌الله درباره احکام شرعی تجاوز به حقوق اهل سنت، سؤالات مکرری می‌شد. گویی تجاوز به حقوق اهل سنت مباح است و خُرده‌ای بر آن نیست. اما این عمل، جز تقبیح و حکم حُرمت از جانب آیت‌الله پاسخی در پی نداشت. از آیت‌الله پرسیده بودند برخی از کسانی که خود را مذهبی قلمداد می‌کنند، اقدام به تصرف مساجد برادران اهل سنت نموده و ائمه جماعت را از مساجد اخراج کرده‌اند. نظر حضرت‌عالی در این باره چیست؟ آیت‌الله پاسخ داده بود: این عمل به‌شدت محکوم است و باید دست از این تجاوزات بردارند و امنیت امام جماعت این مساجد تأمین گردد و او را با عزت به مسجدش بازگردانند. ایشان سپس تأکید کرده بود که شیعیان باید بیش از اهل سنت به دفاع از حقوق اجتماعی و سیاسی سنی‌ها بپردازند. بنده بارها گفته و باز هم می‌گویم که نگویید سنی‌ها برادرانمان هستند، بلکه آنها نفس و جان ما هستند.
این‌گونه درایت‌های آیت‌الله سیستانی، همواره آبی بوده است بر آتش خشونت‌هایی که شعله‌های بلندی دارد. به نظر می‌رسد که این بار هم درایت‌های آیت‌الله می‌تواند شعله‌های آتش را خاموش کند.
[۱] خاطرات رسول جعفریان از حج؛ به نقل از خبر آنلاین
[۲] نقل از: دیدگاه‌های سیاسی و اجتماعی آیت‌الله سیستانی، حامد الخفاف، ص ۹۱
نظر شما